Gestia transportowa – co to takiego?
Gestia transportowa to pojęcie, które może nie być w powszechnym użyciu, okazuje się jednak, że to nieodłączny element towarzyszący zakupowi towarów wymagających transportu.
Co to jest gestia transportowa?
Gestia transportowa to ogół praw i obowiązków związanych z umową handlową i organizacją transportu towarów. Zapisy dotyczą przede wszystkim odpowiedzialności, kosztów i ryzyka związanego z przewozem załadunku będącego przedmiotem transakcji. Wszystkie te zagadnienia powinny być sporządzone na piśmie.
Gestię transportową najczęściej zawiera się w kontrakcie handlowym i określa w ramach wybranej formuły z Incoterms. Jest to zbiór regulacji i formuł określających warunki sprzedaży stosowane w międzynarodowym handlu, publikowanych przez Międzynarodową Izbę Handlową z siedzibą w Paryżu.
Pozwalają one regulować kwestie związane z transportem produktów od sprzedawcy do nabywcy. Warto wiedzieć, iż formuły Incoterms nie są normami prawnymi, mają raczej charakter dobrowolny. Niemniej są w powszechnym użyciu na całym świecie przy obrocie dobrami materialnymi.
Zawartość gestii transportowej
W ramach gestii transportowej strony umowy określają, która z nich będzie odpowiedzialna za poszczególne czynności związane z transportem towaru będącego przedmiotem umowy kupna-sprzedaży. Gestia transportowa powinna zawierać ustalenia dotyczące:
- szczegółów przewozu (rodzaj środka transportu, trasa, termin realizacji, odpowiedzialność za załadunek, przeładunek i rozładunek towaru),
- podziału kosztów i ryzyka,
- odpowiedzialności za ubezpieczenie cargo (gestia ubezpieczeniowa),
- obowiązku przeprowadzenia odprawy celnej wywozowej i wwozowej.
Decydując się na zakup lub sprzedaż towaru z transportem, może się zastanawiasz, po czyjej stronie leży decyzja o wyborze gestii transportowej.
Po czyjej stronie jest wybór gestii transportowej?
Wybór gestii transportowej nie jest kwestią odgórnie narzuconą, gdyż nie istnieją przepisy nakładające spełnienie tego obowiązku na konkretną stronę umowy. Decyzja jest raczej wypracowana na drodze negocjacji i porozumienia między sprzedawcą, a nabywcą. W decyzji tej bardzo pomocne jest wykorzystanie wspomnianych wcześniej formuł Incoterms, które jasno określają prawa i obowiązki obu stron umowy w przypadku konkretnej formuły.
W zależności od sytuacji i potrzeb można wybrać spośród różnych rodzajów gestii transportowej, tak, aby uzyskać optymalne rozwiązanie.
Rodzaje gestii transportowej
Wyróżniamy trzy rodzaje gestii transportowej:
- Gestia własna – sprzedający lub kupujący (czy też eksporter lub importer) bierze na siebie odpowiedzialność za zorganizowanie przewozu oraz związane z nim koszty. Oznacza to, że gestia przysługuje załadowcy lub odbiorcy i to on odpowiada za przebieg całego procesu transportowego.
- Gestia mieszana – sprzedawca ponosi odpowiedzialność i ewentualne koszty za towar aż do czasu załadunku, a następnie odpowiedzialność ta przechodzi na kupującego. W praktyce może to oznaczać na przykład, że od momentu załadunku kupujący nie może domagać się zwrotu kosztów za przesyłkę, nawet jeśli ta do niego nie dotrze.
- Gestia obca – usługa transportowa zostaje zorganizowana i wykonana przez firmę zewnętrzną. W tym przypadku spedytorzy ustalają kwestie przewozu.
Różne formy gestii transportowej mają zarówno mocne, jak i słabsze strony. Zależą one w dużej mierze od charakteru przewożonego towaru, rodzaju i długości trasy oraz ogólnych kosztów przedsięwzięcia.
Zalety i wady gestii transportowej
Formuły Incoterms pozwalają na jasne i klarowne określenie gestii transportowej. To, która z nich będzie lepsza zależy w dużej mierze od sytuacji. Najczęściej wybierana w transporcie krajowym jest gestia własna. W transporcie drogowym gestia transportowa zazwyczaj leży po stronie sprzedawcy. Poza tym transport własny to dobry sposób na obniżenie kosztów całej transakcji.
Jeżeli chodzi o przewozy międzynarodowe, zdecydowanie lepszym wyborem jest gestia mieszana lub obca. Na długich trasach z przeładunkiem towaru oraz wykorzystaniem różnych form transportu, na przykład drogowego i morskiego, istnieje znacznie większe ryzyko wystąpienia komplikacji, takich jak kosztowne przestoje czy zniszczenie transportowanego towaru. Podzielenie odpowiedzialności na pół poprzez gestię mieszaną nie obciąża zbytnio jednej ze stron transakcji.
Z kolei gestia obca, czyli zlecenie transportu firmie zewnętrznej pozwala zaoszczędzić sporo czasu i energii, by w ogóle zorganizować przewóz towarów. Firmy spedycyjne mają w tym zakresie duże doświadczenie i potrafią zoptymalizować koszty. Ważne jest jednak, by znaleźć firmę godną zaufania, która zaakceptuje przedstawione warunki i podejdzie do sprawy indywidualnie. Nie zawsze jest to łatwe.
Niezależnie od tego, jaki rodzaj transakcji handlowej realizujemy, trzeba pamiętać, że gestia transportowa to istotny element zabezpieczający obie strony umowy. Warto więc wiedzieć, czym w ogóle jest gestia transportowa oraz jaki jej rodzaj będzie odpowiedni w przewozie poszczególnych dóbr na określonych trasach.